Başka Bir Kara Kuğu..

Kara Kuğu ("Black Swan") filmini seyrettim. Film sonrasında filmle aynı ada sahip bir kitabı 2-3 yıl önce yayınlayan finansçı, yazar ve filozof (daha doğrusu epistemolojist) Nassim Nicholas Taleb aklıma geldi.

Taleb'in mesleği portföy yöneticiliği. Kendisi "aykırı" bir portföy yöneticisi. Aslında geçmiş kipte konuşmak daha doğru, şu an iş adamından daha çok yazar ve akademisyen.

Portföy yönetiminde konvansiyonel yaklaşım piyasaları analiz ederek yüksek olasılıkla gerçekleşecek bir senaryo doğrultusunda yatırım yapmaktır: Bu davranış size her gün küçük tutarlar kazandırır, yıl sonunda bunların birikimi mevduat, devlet tahvili gibi alternatif ürünlerin getirisini aşarsa mutlu olursunuz. Taleb'i "aykırı" yapan bu yaklaşımı tamamen saçma bulması. Taleb olasılığı çok küçük olan ("sürpriz" olarak nitelendirebileceğimiz), ancak meydana gelirse büyük kayıplara yol açacak riskleri önemsiyor ve geleneksel yaklaşımı bunları yok varsaydığı için eleştiriyor. Kitapta "kara kuğu" yaklaşıma dair bir örnek olarak veriliyor: Yıllar boyunca gördüğünüz bütün kuğular beyazsa, tüm kuğuların beyaz olduğunu genelleyebilirsiniz; ama bu halde hata yaparsınız, karşınıza çıkacak sadece bir kara kuğu herşeyi bozar.

Taleb, gerçek hayatta ekonomik / finansal krizleri kara kuğulara benzetiyor ve nereden geleceklerini, ne zaman ortaya çıkacaklarını bilemeyeceğimiz için geleneksel bir portföy yönetimi uygulamıyor. Bunun yerine tamamen kara kuğuların varlığına yatırım yapıyor, piyasalarda beklenmedik bir gelişme olunca da çok büyük kazanıyor. Bu yöntemle aldığı risk ilginç: Hiçbir zaman bir anda batması mümkün değil; ama işlerin olağan gittiği dönemlerde sürekli olarak her gün küçük tutarlarda para kaybediyor. Bir portföy yöneticisi için tahammül edilmesi ve müşteriye açıklanması çok zor bir hal olsa gerek..

Taleb'in yaklaşımını entelektüel birikimiyle birlikte sunduğu kitabını finansla ve/veya olasılık/rassallıkla ilgilenen herkese tavsiye edebilirim.

Özgür Işıl