Rhododendron Spp - Orman Gülleri - Açelyalar

Üç gün önce bir uygulama esnasında, bol bol kendisinden kullandığım için yine unutmamak adına, buraya bu güzel bitkilere dair notlarımı yazıyorum...Ericaceae familyasının Rhododendron cinsinden bahsediyorum...

Herkesin meraklı bakışları arasında rengarenk halleriyle proje alanında yerlerini alan bu bitkilerin, aslında istekleri fazla değil.

Rhododendron azelea'dan yani Açelya'dan öncelikle biraz bahsedecek olursam, gölge yerleri seven, ormanlık yerlerde yetişen, her zaman yeşil, en fazla 2m boylanabilen bir çalı denebilir. Orman güllerinin çok fazla çeşidi var bunun dışında.

Hatta bildiğim kadarıyla "deli bal" denen orman gülünden alınan Doğu Karadeniz'de bolca elde edilen ve zehirli olduğu söylenen tadı acı olan bir de balı varmış. Gerçi bu çiçeğe arılar bile konmazmış nasıl bal ortaya çıkmış onu da pek anlamış değilim ama bu balı yiyen insanlarda çok ciddi zehirlenmeler olduğu bilinmekte imiş. Hatta çok eskiden Yunan askerlerinin balını yiyip de zehirlendiklerine dair hikayeler bile literatüre girmiş durumda. Ben burada bal yapmaktan değil de peyzajda kullanımından bahsedeceğim için sorun yok sanırım:)

Aslında genel olarak toparlayacak olursam Rhododendron spp:

"1000'e yakın türü bulunan, bir kısmı yaprağını döken, bir kısmı ise herdemyeşil ağaç ve çalı formunda bitkilerdir. Göz alıcı çiçekleri vardır. 5 türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Eskiden Azalea adlı ayrı bir cins olarak mütalaa edilen Açelyalar bugün için artık Rhododendron cinsi içinde mütalaa edilmektedirler." (Dr. Gürkan Ceylan'ın Dış Mekan Süs Bitkileri Kitabı'ndan)

Buradan anlayacağımız gibi artık açelya ve orman güllerinin ikisi de Rhododendron cinsine giriyor. Ben projede ikisinden de kullandığım için genel olarak ikisine de değindim.

Fakat ikisini ayırmak için yine Dr. Gürkan Ceylan'ın kitabındaki güzel tanımlamayı eklemek istedim.

"Çoğu kişi Açelyaları kısa boyları, düzgün formları ve parlak renkli çiçeklerle kaplı halleri ile hemen tanır. Gösterişli çiçekleri kış sonu ve ilkbahar başında açarlar.  İç mekanlarda da bol ve yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Ormangülleri ise daha uzun bitkilerdir. Yaprakları daha iri ve kalın, çiçekleri ise daha büyüktür. Botanikçiler daha karışık ve anlaşılmaz ayırımlar yapmayı sevseler de, bu kadar bir bilgi şu anda bize fazlasıyla yeterli olacaktır."

Zaten eklediğim fotoğrafta en alttakiler açelya olurken, onun bir üstündekiler orman gülü olarak satılmakta fidanlıklarda. İkisi de gölge sevdikleri için yarı gölgeli bir alana dikim yaptık.

Soğuğa dayanıklı Açelyalar için ömrü insandan bile uzun diyenler var. Özellikle Nisan ve Mayıs'ta çok güzel çiçeklenmeleri olmakta. Çok bakım istemeyen bu bitki için en doğrusu toprak kurudukça sulamak. Ayrıca dikim yaparken uygulama ekibi bolca torf kullandı. Yoksa bitki yapraklarının iki sene içinde sararabileceği söylenmekte. Biz dikim esnasında elimizden geleni yaptık, umarım seneler sonra hala şu anki gibi sağlıklı olurlar...

Ceren Dayıcıoğlu